ΑΙΤΙΑ ΠΟΛΕΜΟΥ Η ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΤΙΜΕΣ
Του ΜΠΑΜΠΗ ΜΙΧΑΛΗ
Ελευθεροτυπία 18/3/07
Μια επικών διαστάσεων διαμάχη φαίνεται να ξεσπά πολύ σύντομα μεταξύ μερικών εκατοντάδων επιχειρήσεων και των 800 εκατομμυρίων οδηγών του κόσμου από την μια πλευρά και των δύο δισ. φτωχών του πλανήτη από την άλλη, που ξοδεύουν το μισό του εισοδήματός τους για τη διατροφή τους.
Αιτία πολέμου, η διεύρυνση της χρήσης των αγροτικών καλλιεργειών για την παραγωγή βιοκαυσίμων και κυρίως της αιθανόλης και οι επιπτώσεις που προκαλεί αυτή στην παγκόσμια διατροφική αλυσίδα.
Τα βιοκαύσιμα αποτελούν σήμερα μόλις το 2% της παγκόσμιας αγοράς καυσίμων. Ωστόσο, αρκετοί ειδικοί μιλούν για μελλοντική εκτόξευση του μεριδίου τους στο 20%-30%. Οι προβλέψεις είναι ότι στα επόμενα 10 χρόνια η παγκόσμια αγορά βιοκαυσίμων θα τετραπλασιαστεί, από τα 20,5 δισ. δολάρια το 2006 στα 80 δισ. δολάρια το 2016.
Οι δύο μεγαλύτεροι παραγωγοί βιοκαυσίμων στον πλανήτη σήμερα είναι οι ΗΠΑ και η Βραζιλία. Οι δύο τους -υπεύθυνες για το 70% της παγκόσμιας παραγωγής αιθανόλης- συμφώνησαν στο πρόσφατο ταξίδι Μπους στη Λατινική Αμερική στην κοινή προώθηση της ανάπτυξης της χρήσης και της παραγωγής της αιθανόλης σε όλη την αμερικανική ήπειρο. Η εξέλιξη αυτή, που υπόσχεται καθαρότερο περιβάλλον, νέες θέσεις εργασίας στον αγροτικό τομέα και απεξάρτηση από το πετρέλαιο δεν βρίσκει όμως όλον τον κόσμο σύμφωνο.
Αυξήσεις τιμών
Αρκετοί είναι αυτοί που υποστηρίζουν ότι η αυξημένη ζήτηση για αγροτικά προϊόντα που θα χρησιμοποιηθούν ως πρώτη ύλη για την παραγωγή εναλλακτικού καύσιμου δημιουργεί ανυπολόγιστες συνέπειες στην παγκόσμια διατροφική αλυσίδα.
Οι τιμές καλαμποκιού -που χρησιμοποιείται ως πρώτη ύλη για την παραγωγή αιθανόλης στις ΗΠΑ, αυξήθηκαν κατά 78% τον τελευταίο χρόνο χτυπώντας το υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων 10 ετών.
Αρκετοί αγρότες στις ΗΠΑ αφήνουν άλλες καλλιέργειες και στρέφονται στο καλαμπόκι, με αποτέλεσμα και οι τιμές και άλλων προϊόντων όπως της σόγιας να εκτοξεύονται στα ύψη.
Την ίδια στιγμή οι κτηνοτρόφοι βλέπουν από την πλευρά τους το κόστος των ζωοτροφών, 60% του συνολικού τους κόστους, να αυξάνεται, κάτι που θα οδηγήσει σε υψηλότερες τιμές κρέατος.
Το αμερικανικό υπουργείο Γεωργίας ανακοίνωσε πριν από λίγες ημέρες ότι η παραγωγή αιθανόλης θα καταβροχθίσει 50% περισσότερο καλαμπόκι φέτος, τρώγοντας μερίδιο της αμερικανικής βιομηχανίας τροφίμων στην καλλιέργεια του σιτηρού.
Εξω από τις ΗΠΑ η ραγδαία αυξανόμενη ζήτηση για αιθανόλη θα μπορούσε να επιδεινώσει την πείνα στις αναπτυσσόμενες χώρες. Η χρησιμοποίηση περισσότερων καλλιεργειών για παραγωγή καυσίμων δημιουργεί μεγαλύτερες πιέσεις στην προσφορά και τη ζήτηση αυξάνοντας το κόστος των τροφίμων. Τρανό παράδειγμα το Μεξικό, όπου η τιμή των τορτίγιας -που φτιάχνονται από καλαμπόκι- αυξήθηκε περισσότερο από 60% μέσα σε ένα χρόνο. Η κυβέρνηση προσπάθησε να καταπραΰνει τους καταναλωτές με έλεγχο των τιμών.
Οι περιβαλλοντολόγοι έχουν, από την πλευρά τους, ενστάσεις για το αν η προώθηση των βιοκαυσίμων βοηθά το περιβάλλον. Επισημαίνουν ότι οι καλλιέργειες για παραγωγή βιοκαυσίμου χρειάζεται να αρδευτούν και να οργωθούν με τρακτέρ, να λιπανθούν με αζωτούχα λιπάσματα και να μεταφερθούν στα διυλιστήρια αιθανόλης, τα οποία δουλεύουν με φυσικό αέριο ή άνθρακα.
Από την πλευρά τους αξιωματούχοι του ΟΗΕ προειδοποιούν ότι η αυξανόμενη ζήτηση για αιθανόλη και βιοκαύσιμα ενδεχομένως να απειλήσει με εκχερσώσεις τον Αμαζόνιο. Σε όλα αυτά πρέπει να προστεθεί και η εκτίμηση αρκετών ειδικών για την οικονομική αναποτελεσματικότητα κάποιων βιοκαυσίμων.
Διαφορά
Ενώ η βραζιλιάνικη αιθανόλη αποδίδει 8πλάσια ενέργεια από αυτήν που χρησιμοποιείται για την παραγωγή της, η αμερικανική αποδίδει μόλις 1,1-1,7 φορές περισσότερη ενέργεια από αυτήν που δαπανάται για την παραγωγή της.
Μελέτη αμερικανών πανεπιστημιακών διαπίστωσε ότι απαιτείται 29% περισσότερη ενέργεια για να παραχθεί αιθανόλη από το καλαμπόκι σε σχέση με την ενέργεια που αποδίδει η ίδια η αιθανόλη. Η παραγωγή αιθανόλης στις ΗΠΑ είναι σήμερα κερδοφόρα λόγω των κρατικών επιδοτήσεων, των δασμών στις εισαγωγές της και των υψηλών τιμών πετρελαίου.