Αναδημοσίευση από www.oneearth.gr
Χρειάζεται μεγάλη προσοχή, επισημαίνουν ειδικοί, καθώς η ανεξέλεγκτη μαζική καλλιέργεια φυτών για βιοκαύσιμα μπορεί να οδηγήσει σε μεγάλες αυξήσεις των τιμών τροφίμων
Μπορεί οι οπαδοί των βιοκαυσίμων να δίνουν την εντύπωση πως σύντομα τα αυτοκίνητα θα κινούνται με καλαμπόκι, ο ηλεκτρισμός θα παράγεται από ζάχαρη και η ενέργεια από φοινικέλαιο, όμως τη στιγμή που σε κάποιες φτωχές χώρες η παραγωγή βιοκαυσίμων θα αποφέρει κέρδη, για άλλους ίσως σημάνει πείνα καθώς οι τιμές των τροφίμων θα ανέβουν.
Ήδη, και καθώς η έκρηξη των βιοκαυσίμων βρίσκεται στην αρχή της, οι τιμές βασικών αγαθών έχουν αυξηθεί στο Μεξικό όπου οι αυξήσεις της τορτίγιας προκάλεσαν οργισμένες αντιδράσεις και διαδηλώσεις.
Ειδικοί μιλούν για μια μόνιμη αλλαγή στην οικονομία των τροφίμων. «Μπαίνουμε σε μια νέα δομή των αγορών», λέει ο βρετανός ειδικός στην επισιτιστική βοήθεια Εντ. Κλέι. «Αυτή η αλλαγή μπορεί να έχει επιπτώσεις στους φτωχούς».
Καθώς το πετρέλαιο τελειώνει και το μήνυμα για την επικινδυνότητα της κλιματικής αλλαγής περνάει στο ευρύ κοινό, κυβερνήσεις και πετρελαϊκές εταιρείες ψάχνουν εναλλακτικές πηγές καυσίμων. Την μεγάλη στροφή στα βιοκαύσιμα εξήγγειλε και ο πρόεδρος Μπους. Στην αγροτική Πολιτεία της Αιόβα οι αγρότες λένε πως ήδη εγκαταλείπουν τις εναλλασσόμενες καλλιέργειες καλαμποκιού και σόγιας για να αφοσιωθούν αποκλειστικά στο καλαμπόκι που είναι η πρώτη ύλη για τη παραγωγή βιοκαυσίμων.
Η κλιμακούμενη ζήτηση από τις ΗΠΑ για αιθανόλη, που παράγεται από καλαμπόκι ή ζαχαροκάλαμο, ώθησε τις τιμές του καλαμποκιού στο ψηλότερο σημείο της δεκαετίας. Οι Μεξικανοί αισθάνονται τις συνέπειες και δεκάδες χιλιάδες κατέβηκαν στους δρόμους τον Ιανουάριο, όταν η τιμή του βασικού αγαθού (της τορτίγιας) τριπλασιάστηκε στα 15 πέσος δηλαδή στα 1,36 ευρώ το κιλό.
Καθώς οι μισοί από τους κατοίκους του Μεξικού ζουν με λιγότερο από 5 δολάρια την ημέρα, μια τέτοια αύξηση δεν είναι μικρή.
Οι τιμές των τροφίμων γενικότερα ήταν σε καθοδική πορεία από το τέλος του Β Παγκόσμιου Πολέμου, μέχρι σήμερα, αλλά ο Κλέι υποστηρίζει πως ένα από τα μεγάλα ερωτηματικά είναι αν τα βιοκαύσιμα θα αναστρέψουν αυτή τη πορεία, με αρνητικές συνέπειες για τους φτωχούς του πλανήτη.
Οι αγρότες μπορούν να αυξήσουν την παραγωγή σχετικά γρήγορα, ώστε οι σημερινές τάσεις να είναι προσωρινές και οι τιμές του πετρελαίου (άλλος ένας παράγοντας που συμβάλλει στην αύξηση των τιμών των τροφίμων) μπορούν να πέσουν, όμως αυτό δε σημαίνει πως οι τιμές των τροφίμων θα βρεθούν στο προηγούμενο επίπεδο.
Κίνα και Ινδία
Η Κίνα θα γίνει η τρίτη παραγωγός χώρα βιοαιθανόλης μετά τη Βραζιλία και τις ΗΠΑ, καθώς (όπως και η Ινδία), σκοπεύει να είναι αυτάρκης στα καύσιμα αλλά και στα τρόφιμα. Όμως, η μεσαία διαρκώς επεκτεινόμενη, τάξη της Κίνας έχει τη τάση να καταναλώνει όλο και περισσότερο, κάτι που απαιτεί παραγωγή δημητριακών και αυξάνει επίσης τις τιμές.
Το ανησυχητικό, σύμφωνα με αρκετούς επιστήμονες και οικονομολόγους, είναι ότι Κίνα και Ινδία δεν έχουν αρκετό νερό, ώστε να αυξήσουν την παραγωγή δημητριακών, είτε πρόκειται για ζωοτροφές είτε για καύσιμα. Τον Δεκέμβριο μάλιστα, η Κίνα έθεσε ανώτατα όρια στη παραγωγή καλαμποκιού για αιθανόλη, ώστε να μην ξοδευτεί περισσότερο πολύτιμο νερό σε βάρος της παραγωγής τροφίμων.
Αλλά αν Κίνα και Ινδία, συνεχίσουν να χρησιμοποιούν τους υδάτινους πόρους και το έδαφος με τον σημερινό τρόπο, θα αναγκαστούν να αγοράζουν δημητριακά από άλλες χώρες. Όταν οι δύο από τις τρεις χώρες με τη μεγαλύτερη παραγωγή δημητριακών αρχίσουν και κάνουν εισαγωγές για να καλύψουν την ζήτηση, αυτό θα σημάνει την αύξηση των τιμών διεθνώς.
Κέρδη για τους φτωχούς ;
Από την άλλη, τα βιοκαύσιμα μπορούν να αποφέρουν κέρδη για τους φτωχούς του πλανήτη, σύμφωνα με τον Ρόμπερτ Ζάκριτζ, σύμβουλο της οργάνωσης αρωγής World Vision.
«Τα τρόφιμα θα είναι πιο ακριβά και θα υπάρχει λιγότερη επισιτιστική βοήθεια για ένα διάστημα, όμως οι φτωχές χώρες θα είναι σε θέση να εξαργυρώσουν τις υψηλές τιμές των καλλιεργειών βιοκαυσίμων» πιστεύει.
Είναι όμως δυνατόν να επεκταθεί η καλλιέργεια βιοκαυσίμων χωρίς να μειωθεί η χρήση γης για παραγωγή τροφίμων ή να κοπούν τα δάση;
Στο Μαλάουι της νότιας Αφρικής φυτεύουν δέντρα jatropha για βιοντίζελ σε φυτείες όπου παλιότερα καλλιεργούνταν καπνός. Τα Jatrophas που ευδοκιμούν ακόμα και σε φτωχό έδαφος, θεωρούνται επίσης αντίδοτο στην διάβρωση του εδάφους και είναι ίσως μια λύση σε τροπικές και υποτροπικές περιοχές του πλανήτη με ανάλογες δυνατότητες.
Οι επιπτώσεις στην επισιτιστική βοήθεια
Με τους αμερικανούς αγρότες να κερδίζουν από την πώληση της σοδειάς τους για παρασκευή αιθανόλης, θα είναι ίσως πιο βολικό για τις ΗΠΑ να αγοράζουν την ανθρωπιστική βοήθεια από άλλες χώρες και μετά να την διαθέτουν στους αποδέκτες της.
Τα τελευταία χρόνια, η διεθνής ανθρωπιστική βοήθεια σε τρόφιμα είναι γύρω στους 10 εκ. τόνους αλλά εξαρτάται και από τις τιμές, κάτι που κάνει τις οργανώσεις αρωγής να προετοιμάζονται για πιθανή πτώση της ποσότητας. Ο Κλέι υποστηρίζει πως όταν ανέβηκαν οι τιμές των τροφίμων το 1995, οι περιοχές του πλανήτη όπου η επισιτιστική βοήθεια ήταν μέρος αναπτυξιακών έργων, όπως τα προγράμματα σίτισης μαθητών, ήταν και οι πρώτες που υπέστησαν τις ελλείψεις την επόμενη χρονιά. Οι ίδιες χώρες, Μπαγκλαντές, Κεντρική Αμερική, Ερυθραία, Αιθιοπία και Βόρεια Κορέα για παράδειγμα, ίσως θα είναι οι πρώτες που θα αισθανθούν τις συνέπειες της στροφής στα βιοκαύσιμα αυτή τη φορά.
Επιμέλεια : One Earth