To Syros Down Town Project ανήκει στην κατηγορία έργων της Κοινωνικής Καινοτομίας (Social Innovation). Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τα έργα της Κοινωνικής Καινοτομίας είναι έργα τα οποία προσπαθούν να προσφέρουν καινοτόμες λύσεις, νέες υπηρεσίες και μοντέλα για κοινωνικά προβλήματα. Ερευνούν και προτείνουν απαντήσεις για τις εξής καίριες ερωτήσεις;
1. Πως να λύνεις τις κοινωνικές προκλήσεις με σφικτούς προϋπολογισμούς;
2. Τι σημαίνει στρατηγική κοινωνική επένδυση και πως η κοινωνική πολιτική μπορεί να την υποστηρίξει;
3. Πως η δια βίου μάθηση μπορεί να αποτελέσει το επαγγελματικό εργαλείο που εξασφαλίζει την εργασία σε ένα κόσμο που συνεχώς αλλάζει π.χ. δια βίου μάθηση στον τουρισμό;
4. Πως οι καινοτόμες συνέργιες μπορούν να εκμεταλλευτούν ιδιωτικούς πόρους π.χ. χρηματοδότηση, διαφήμιση, χορηγία υλικού και μη κυβερνητικούς πόρους π.χ. αρωγούς, ιδέες, μοντέλα συνεργασίας για την κάλυψη κοινωνικών δαπανών που ανήκουν στην ευθύνη των τοπικών αρχών ή του κράτους;
5. Πως θα γίνει η ενδυνάμωση και η προώθηση της χρήσης τεκμηριωμένης γνώσης κατά τη διαδικασία λήψης πολιτικών αποφάσεων και μεταρρυθμίσεων;
Το κοινωνικό πρόβλημα του νησιού της Σύρου με το οποίο ασχολείται δημιουργικά και καινοτόμα το Syros Down Town Project είναι η ερημοποίηση (μείωση του πληθυσμού των μονίμων κατοίκων) της πόλης της Ερμούπολης και της Άνω Σύρου λόγω των σκαλιών. Οι κάτοικοι εγκαταλείπουν τα σπίτια τους, ειδικά όταν φτάσουν σε μία ηλικία, γιατί πλέον δεν μπορούν να αντέξουν τις δυσκολίες πρόσβασης και μετακίνησης. Οι νεότεροι, για τους ίδιους λόγους αλλά και λόγω έλλειψης κινήτρων, κυρίως αναπτυξιακών, αποφεύγουν να ζήσουν στα σημεία της πόλης με πολλά σκαλιά. Οι τουρίστες και οι επισκέπτες δεν περπατούν την πόλη περισσότερο από ένα σημείο. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι κάτοικοι που παραμένουν να περνούν μεγάλο μέρος της ζωής τους στο σπίτι τους, χωρίς ποτέ να ξανα-επισκεφθούν την Πλατεία Μιαούλη, την εμβληματική πλατεία της Ερμούπολης, στην οποία κάθε Συριανός έμαθε να περπατά, να παίζει μπάλα, να κάνει ποδήλατο, να πίνει τον καφέ του, να βλέπει τους φίλους του.
Το πρόβλημα δεν το αντιμετωπίζουν μόνο οι συμπολίτες μας με κινητικά προβλήματα (ανάπηροι) ή με προβλήματα όρασης. Το αντιμετωπίζουν συμπολίτες με καρδιαγγειακά προβλήματα, με νευρολογικά προβλήματα, υγιείς ηλικιωμένοι αλλά και γονείς με μικρά παιδιά. Η αξία των ακινήτων μειώνεται γιατί το κόστος ανακατασκευής είναι πολύ υψηλό – τουλάχιστον 3πλάσιο – με αποτέλεσμα τα σπίτια όταν εγκαταλειφθούν να γκρεμίζονται. Μέχρι όμως να κατεδαφιστούν αποτελούν σημαντικό κίνδυνο για όλους τους κατοίκους καθώς και χώρο συγκέντρωσης απορριμμάτων.
Ως πολίτες και κάτοικοι της πόλης, η ομάδα του οργανισμού μας αποφάσισε να κάνει κάτι για το πρόβλημα αυτό. Η λύση για κάθε πρόβλημα βρίσκεται μέσα στο πρόβλημα. Με αυτή την αρχή σχεδιάσαμε το καινοτόμο έργο μας. Σκοπός μας είναι να δημιουργήσουμε ένα βιώσιμο τρίγωνο συνεργασίας στο οποίο να συμμετέχει η Κοινωνία – οι Επιχειρήσεις – η Δημοτική αρχή. Το τρίγωνο αυτό να μπορεί να υποστηρίξει την τελική λύση που θα επιλέξουμε. Η διαχείριση αυτής της συνεργασίας να γίνεται μέσω του οργανισμού μας, που ως εμπνευστής του έργου και ως μη κερδοσκοπικός φορέας μπορεί να εγγυηθεί την πίστη στο όραμα. Η διαχείριση του τριγώνου θα γίνει με τη χρήση τεχνολογιών της Κοινωνίας της Πληροφορίας, στην οποία ειδικεύονται τα μέλη του οργανισμού μας.
Εμπνευστήκαμε λοιπόν ένα καινοτόμο μοντέλο κοινωνικής τουριστικής επιχειρηματικότητας, σύμφωνα με το οποίο θα αναπτυχθεί ένα μοναδικό (unique) τουριστικό προϊόν για τη Σύρο και μέσα από την επαγγελματική διαχείριση αυτού του τουριστικού προϊόντος θα βρεθεί η χρηματοδότηση για τη σχεδίαση, υλοποίηση και συντήρηση της λύσης του προβλήματος των σκαλιών.
Το μοναδικό τουριστικό προϊόν που μπορεί να αποτελέσει δυνατό χαρτί του τουριστικού προορισμού «Σύρος», δηλαδή να προβάλλει τις ομορφιές του νησιού μας σε όλο το κόσμο, είναι η διοργάνωση αγώνων ποδηλάτου πόλης όπως urban downhill, urban mountain bike και bmx. Ειδικά για το urban downhill, μόλις 5 πόλεις σε όλο το κόσμο οργανώνουν τέτοιους αγώνες, που χαρακτηρίζονται από ταχύτητα και πολύ θέαμα ειδικά όταν η πόλη έχει πολλά σκαλιά όπως η Ερμούπολη και η Άνω Σύρος. Αυτές οι πόλεις συμμετέχουν σε Παγκόσμιο πρωτάθλημα με την ονομασία City Downhill World Cup (www.citydownhill.com) και είναι οι εξής: Bilbao (Spain), Santos (Brazil), Taxco (Mexico), Bratislava (Slovakia), Valparaiso (Chile). Μέσω του αγώνα ποδηλάτου, για τον οποίο η πόλη είναι παγκοσμίως ιδανική, μπορεί να βρεθεί η λύση μέσα από το πρόβλημα – δηλαδή τα σκαλιά να προσφέρουν τη λύση μέσω της τουριστικής τους εκμετάλλευσης.
Η ανάπτυξη εκ του μηδενός ενός τουριστικού προϊόντος όμως απαιτεί συγκεκριμένη στρατηγική. Ειδικά όταν τα πραγματικά αποτελέσματα θα φανούν μετά την 3η διοργάνωση του δηλαδή τον Οκτώβριο του 2016. Ο οργανισμός μας έκανε την αρχική σχεδίαση του αγώνα, έκανε την αίτηση στο Δήμο τον Σεπτέμβριο του 2014, περίμενε 10 περίπου μήνες για να δοθούν οι απαραίτητες άδειες και ταυτόχρονα μελετούσε τη λύση που θα έπρεπε να προτείνει όταν ξεκινήσει η εκτέλεση του έργου. Βασικό στοιχείο της στρατηγικής ήταν εξ αρχής το εξής: να μην ζητηθεί οικονομική ενίσχυση από τον Δήμο, γιατί η οικονομική ενίσχυση είναι αιτία απόρριψης άρα θα έπρεπε να αποφευχθεί ο κίνδυνος αυτός.
Η συν-διοργάνωση με το Δήμο είναι κάτι που θέλαμε να αποφύγουμε γιατί στόχος μας ήταν να δημιουργηθεί το τρίγωνο που αναφέραμε παραπάνω δηλαδή, κοινωνία – επιχειρήσεις – δημοτική αρχή. Ο ρόλος της δημοτικής αρχής είναι του διαχειριστή της πόλης και του υπευθύνου για τις άδειες. Αυτό δεν σημαίνει ότι ο Δήμος δεν θα αγκάλιαζε το έργο επειδή δεν θα έδινε χρήματα. Αντιθέτως, όπως τελικά αποδείχθηκε παρουσίασε τεράστια για τα ελληνικά δεδομένα ευελιξία. Έτσι, εξ αρχής αποφασίσαμε ότι θα έπρεπε να το στηρίξουν οι επιχειρήσεις του νησιού – αποκλειστικά. Πράγματι, μέσα σε χρονικό διάστημα 2 μηνών, ταυτόχρονα με πολλές κατασκευαστικές εργασίες, 103 επιχειρήσεις του νησιού είτε μεμονωμένες είτε ομαδικά στήριξαν το έργο και αυτό υλοποιήθηκε για πρώτη φορά στις 31/10 και 1/11 του 2015.
Η κοινωνία του νησιού μέσα από τις συνεντεύξεις και τα δελτία τύπου έμαθε ότι ο βασικός σκοπός του έργου είναι η λύση στο πρόβλημα των σκαλιών. Η διαβούλευση με την κοινωνία αποτελεί το επόμενο βήμα. Η λύση που έχουμε σκεφτεί είναι να δημιουργηθεί ένα εναλλακτικό δίκτυο μεταφοράς σε όλη την περιοχή με τα σκαλιά που θα μπορούσε να έχει την μορφή ενός αναβατορίου – το οποίο μέσα από τη σχεδίασή του θα είχε ένα μοναδικό χαρακτήρα. Αυτό το αναβατόριο θα έπρεπε να είναι ηλεκτρικό, οικολογικό και να μην «προκαλεί το μάτι» του κατοίκου ή επισκέπτη. Αυτό το όχημα σταθερής τροχιάς βρέθηκε και το κατασκευάζει ο ελβετικός κολοσσός στο χώρο των lift – Garaventa / Dopplmayer. Επικοινωνήσαμε με τον αντιπρόσωπο της εταιρίας στην Ελλάδα, απαντήσαμε στα απαραίτητα ερωτηματολόγια και κάναμε παρουσίαση των απαιτήσεών μας. Η εταιρία ανταποκρίθηκε και μας κάλεσε να επισκεφθούμε την Ελβετία στις 21-23 Μαρτίου του 2016 γιατί την ενδιαφέρει πάρα πολύ να αναπτύξει ένα εναλλακτικό μέσο μεταφοράς για πόλεις με σκαλιά. Δεν το είχαν ποτέ σκεφθεί και θα ήθελαν να διερευνήσουν το πως εμείς σκεφτόμαστε να το υλοποιήσουμε. Αντίστοιχα, εμείς καλέσαμε τους project managers της εταιρίας στη Σύρο, τον Μάιο του 2016, που θα γίνει ο δεύτερος αγώνας του Syros Down Town για να επισκεφθούν την πόλη και να κατανοήσουν καλύτερα τη μορφολογία της και το μέγεθος του προβλήματος.
Ο συντονισμός, η ενημέρωση και η συνεχής διαβούλευση με το τρίγωνο – κοινωνία, επιχειρήσεις, Δημοτική αρχή ήταν εξ αρχής από τα πιο σημαντικά θέματα. Σκεφτήκαμε λοιπόν να διοργανώσουμε ένα συνέδριο με θέμα της Έξυπνες Πόλης (Smart Cities) το οποίο θα γίνεται δύο φορές το χρόνο, τις ίδιες ημερομηνίες με τον αγώνα ποδηλάτου. Ο οργανισμός μας θεωρεί ως Έξυπνη Πόλη αυτή που μπορεί να διαχειρίζεται τα προβλήματα της και τις ανάγκες των κατοίκων της με αποτελεσματικό και τεκμηριωμένο τρόπο. Ο τίτλος του συνεδρίου είναι «e-Ερμούπολη ή Ερημούπολη» και έχει τις εξής καινοτομίες: α) το ένα συνέδριο είναι κλειστό στο κοινό, συμμετέχει η ομάδα έργου με υποστηρικτές επιχειρηματίες, εκπροσώπους κοινωνικών φορέων και δημόσιους λειτουργούς. Στο συνέδριο αυτό ζητάμε τη γνώμη κάποιων εμπειρογνωμόνων για το έργο μας και αναλύουμε σε βάθος το έργο, ώστε οι υποστηρικτές μας να γνωρίζουν τα πάντα. β)το δεύτερο συνέδριο είναι ανοικτό προς το κοινό, προσκαλούμε ειδικούς από όλο το κόσμο για το θέμα των Έξυπνων Πόλεων, παίρνουμε ιδέες, τεχνογνωσία, καλές πρακτικές από τις παρουσιάσεις τους και προσπαθούμε να τις εφαρμόσουμε στο δικό μας έργο. Εκτός από το συνέδριο σκοπός μας είναι να υπάρχει και έκθεση ειδικά για θέματα Έξυπνων Πόλεων.
Η τρίτη και πολύ μεγαλύτερη πρόκληση είναι η τουριστική ανάπτυξη του Syros Down Town. Ο λόγος είναι ότι η τουριστική του εκμετάλλευση θα είναι η πηγή των εσόδων για την εγκατάσταση και συντήρηση των αναβατορίων. Πως δηλαδή θα διαχειριστούμε τουριστικά τους επισκέπτες, τους συνοδούς, τους αναβάτες, τους εκπροσώπους των χορηγών; Πως θα έπρεπε να συνδεθεί αυτή η βιώσιμη και κοινωνική τουριστική ανάπτυξη με την έννοια της Έξυπνης Ερμούπολης και της έξυπνης Άνω Σύρου; Πως θα μπορέσουμε να δημιουργήσουμε στους υποστηρικτές – επαγγελματίες μας νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες μέσα από το έργο; Αποφασίσαμε λοιπόν να υλοποιήσουμε αυτό που χρόνια προτείνουμε στο νησί. Αναθέσαμε στο μόνο ταξιδιωτικό πρακτορείο στη Σύρο που μπορεί να οργανώσει διαφορετικά είδη θεματικού τουρισμού, το Siros Travel, την διαχείριση και ανάπτυξη του τουριστικού προϊόντος Syros Down Town, το οποίο ταξινομείται στα εξής είδη θεματικού τουρισμού: ποδηλατικός τουρισμός, συνεδριακός τουρισμός και εκθεσιακός τουρισμός.
Επειδή θεωρούμε ότι οι μεμονωμένες προσπάθειες τελικά θα αποτύχουν, σε συνεργασία με το παραπάνω ταξιδιωτικό πρακτορείο, ως μη κερδοσκοπικός οργανισμός, ξεκινάμε τον πρώτο ιδιωτικό Destination Management Organization ο οποίος θα διαχειρίζεται συνολικά το τουριστικό προϊόν που σχετίζεται με το έργο μας και που το προσφέρουν οι υποστηρικτές μας. Ο DMO θα δημιουργεί οιονεί (virtual) cluster επιχειρήσεων – υποστηρικτών τα οποία θα προσφέρουν τουριστικές υπηρεσίες όλο το χρόνο μέσω τουριστικών πακέτων, έτοιμων ή εξατομικευμένων. Η πώληση και υποστήριξη των πακέτων θα γίνεται από το τουριστικό πρακτορείο, οι συμμετέχουσες στο cluster επιχειρήσεις θα πρέπει να τηρούν όλους τους όρους νομιμότητας και λειτουργίας, να υπογράφουν το σύμφωνο ποιότητας και συνεργασίας και ως υπεργολάβοι να εκτελούν τις παρεχόμενες υπηρεσίες τους – είτε μεμονωμένα είτε ως μέρος ενός πακέτου. Ο DMO μέσω ειδικής διαδικτυακής πλατφόρμας προσφέρει τα πακέτα, για κάθε ολοκληρωμένη πώληση λαμβάνει το 3% ως προμήθεια. Ένα ακόμη 3% λαμβάνει η πλατφόρμα κρατήσεων – κάτι σαν το Booking.com.
Ο DMO αποτελεί ένα υποέργο του Syros Down Project που σχετίζεται άμεσα με τη λειτουργία της Έξυπνης Πόλης. Το μοντέλο λειτουργίας του DMO ονομάζεται All Inclusive Islands και για τη Σύρο – Syros All Inclusive. Δηλαδή αντί να αναπτυχθεί το μοντέλο των All Inclusive Hotels, ένας τουριστικός προορισμός θα μπορούσε να επιλέξει ένα άλλο μοντέλο όπου τα ξενοδοχεία θα μπορούσαν να έχουν διαθέσιμες στα δάκτυλα των τουριστών όλες τις παροχές που προσφέρονται στον προορισμό μέσω μίας διαδικτυακής πλατφόρμας και οι τουρίστες θα μπορούσαν να επιλέγουν πραγματικά πιστοποιημένες και αξιόλογες εμπειρίες. Έτσι, ο προορισμός θα μπορούσε να λειτουργεί ως ΈΝΑ. Ο κύριος πάροχος των τουριστικών υπηρεσιών είναι το Syros Travel μέχρι και άλλοι τουριστικοί πράκτορες θελήσουν να συνεργαστούν και να προσφέρουν πακέτα ή άλλες υπηρεσίες όπως ενοικίαση αυτοκινήτων και μοτοσυκλετών, η μεταφορά με λεωφορεία κλπ. Ο DMO είναι ανοικτός σε όλες τις επιχειρήσεις της Σύρου που θέλουν να συνεργαστούν μεταξύ τους σε μικρές ομάδες και να προωθήσουν τον τουρισμό στο νησί.
Το παραπάνω μοντέλο Κοινωνικής Καινοτομίας του Syros Down Town, κάνουμε προσπάθειες να το αξιολογήσουμε, να το διαδώσουμε και να βρούμε συνεργάτες τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη. Σκοπός μας είναι να δημιουργηθεί στο μέλλον ένα δίκτυο “Έξυπνων Πόλεων” στην Ελλάδα και στην Ευρώπη, οι οποίες θα φιλοξενούν 2 φορές το χρόνο ένα συνέδριο έκθεση και μία συμπληρωματική θεματική εκδήλωση σύμφωνα με το χαρακτήρα της πόλης και το βασικό πρόβλημα της πόλης. Οι “Έξυπνες Πόλεις” του δικτύου προσφέρουν στους πολίτες π.χ. στους μονίμους κατοίκους, στους επισκέπτες και στους τουρίστες, καινοτόμες υπηρεσίες και προϊόντα στους τομείς των μεταφορών, της εκπαίδευσης, της υγείας, της τεχνολογίας, της οικονομίας, τους τουρισμού, της κοινωνικής συμμετοχής και κοινωνικής δράσης.
Η Κοινωνική Καινοτομία απαιτεί οι αποφάσεις να λαμβάνονται βάσει τεκμηρίων και όχι εκτιμήσεων. Στην περίπτωση του Syros Down Town Project η πλατφόρμα που διαχειρίζεται το νησί ως Ένα θα χρησιμοποιηθεί για τη συλλογή δεδομένων των αναγκών των κατοίκων στα σκαλιά – δηλαδή θα γίνει επιτόπια καταγραφή των κτιρίων που κινδυνεύουν να καταρρεύσουν, καταγραφή κατασκευαστικών δεδομένων καθώς και των προβλημάτων μετακίνησης και πρόσβασης. Σύμφωνα με αυτά τα δεδομένα και την συχνή ανανέωσή τους θα λαμβάνονται οι αποφάσεις για το ποια σημεία της πόλης είναι πιο πυκνοκατοικημένα και με τα περισσότερα προβλήματα για να εξυπηρετηθούν πρώτα. Μετά τη μελέτη των αναγκών θα δημιουργηθεί ιδιωτικός φορέας με τη μορφή κοινωνικής επιχείρησης ή μπορεί να χρησιμοποιηθεί κάποια κοινωνική επιχείρηση που ήδη υπάρχει, για να διαχειριστεί το έργο του εναλλακτικού συστήματος μεταφοράς στα σκαλιά. Στην κοινωνική επιχείρηση επιθυμούμε να συμμετέχουν οι εταιρίες ΤΑΞΙ του νησιού γιατί είναι η μόνη επαγγελματική τάξη που θίγεται από το εναλλακτικό μεταφορικό μέσο στα σκαλιά. Συμμετέχοντας στο νέο μεταφορικό μέσο δεν θίγονται τα συμφέροντά τους – αντιθέτως θα συμμετέχουν ενεργά σε αυτή την επιχειρηματική προσπάθεια.
Σε ότι αφορά στην Ερμούπολη σκοπεύουμε η πόλης μας να γίνει η Μέκκα των ποδηλατικών αγώνων πόλης (urban dowhill) στην Ελλάδα. Η Μέκκα που θα φιλοξενήσει διεθνείς διοργανώσεις στο μέλλον μέσα στο πλαίσιο του Παγκοσμίου Κυπέλλου City Downhill. Ο ποδηλατικός αγώνας που θα υλοποιείται δύο φορές το χρόνο, θα γίνεται κάθε φορά σε διαφορετική πίστα την μία φορά από τον ένα λόφο και την άλλη από τον άλλο λόφο. Ο πρώτος αγώνας στις 31/10/2015 ξεκίνησε από τον μεσαιωνικό οικισμό της Άνω Σύρου και κατέληξε στην ιστορική πλατεία Α. Μιαούλη στην Ερμούπολη της Σύρου.
Το έργο μας από τη μία πλευρά εκμεταλλεύεται δημιουργικά τα σκαλιά για την οργάνωση ενός πολύ απαιτητικού και θεαματικού αγώνα, ο οποίος θα έχει σημαντική συνεισφορά στην τουριστική προβολή της Σύρου και από την άλλη πλευρά με την διοργάνωση της έκθεσης και του συνεδρίου θα αναζητούμε λύσεις και μοντέλα ανάπτυξης της κοινωνίας μας μέσω καινοτόμων τεχνολογικών και κατασκευαστικών προτάσεων που θα μπορούσαν να λύσουν βασικά προβλήματα μετακίνησης και ποιότητας ζωής. Συγκεκριμένα το βασικό ερώτημα του συνεδρίου είναι το “πως θα μπορούσαν να κατασκευασθούν ράμπες σε όλη την πόλη που θα βοηθούσαν τη μετακίνηση πολιτών με κινητικά προβλήματα ή ηλικιωμένων ή οικοδομικών και άλλων υλικών και ταυτόχρονα 2 φορές το χρόνο, αρχικά για 2 ημέρες και τελικά για μία εβδομάδα να μετατρέπεται η πόλη σε ένα μεγάλο urban downhill park;”. Η κατασκευή τέτοιων πολυμορφικών και αρθρωτών ραμπών είναι ένας μεγάλος στόχος κατασκευαστικός στόχος του έργου.
Ήδη ο οργανισμός μας σε συνεργασία με αρχιτέκτονες τοπίου προχωρά στη σχεδίαση ραμπών που την εποχή εκτός αγώνων θα λειτουργούν ως αστικά κηπάρια με ανθεκτικές πολυετείς καλλιέργειες π.χ. πολυετή βότανα. Αυτά τα αστικά κηπάρια στα σκαλιά, την εποχή των αγώνων θα μετατρέπονται σε ράμπες για τα ποδήλατα. Εκτός από την φύτευση φυτών έχουμε σκεφθεί να υπάρξει και ειδικός κάδος με άμμο για να μπορούν οι αδέσποτες γάτες να αφοδεύουν εκεί και να μην λερώνουν τους δρόμους της πόλης. Τέτοιες κατασκευές υπάρχουν σε άλλες πόλεις του κόσμου.
Το Syros Down Town Project είναι ένα πολυδιάστατο έργο Κοινωνικής Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας. Η συνεργασία σε μικρές ομάδες εκτιμούμε ότι ταιριάζει στη επιχειρηματική φιλοσοφία της Σύρου. Η φετινή χρονιά είναι πάρα πολύ σημαντική γιατί η Ελλάδα θα έχει μεγάλα ποσοστά τουριστικής κίνησης. Ως τουριστικός προορισμός, οφείλουμε να κάνουμε άλματα και όχι απλά βήματα για να καταφέρουμε να έχουμε τα αποτελέσματα που όλοι όσοι ασχολούνται με τον τουρισμό επιθυμούν για τη Σύρο.