Η τέχνη δεν είναι ιερή, η τέχνη είναι απλά ένα μέσο έκφρασης.
Οι διαστημικές υπερεκτιμήσεις έργων ζωγράφων, είναι το παρανοϊκό έργο μιας κολοσσιαίας μπίζνας που προκείμενου να αρμέξει τη παχύσαρκη μπουρζουαζία των σαλονιών, μετέτρεψε τους σαπισμένους καμβάδες σε εικονικό χρυσάφι.
Όλο αυτό το ζοφερό σκηνικό που σε μια σκεπτόμενη κοινωνία θα δημιουργούσε σάλο, σε αυτό το ματαιόδοξο κόσμο διαμορφώνει ιστορία και συνειδήσεις.
Η τέχνη μεταμορφώθηκε σε σιχαμερό ιερό τέρας που γεννάει χρυσά αυγά και οι καλλιτέχνες σε πόρνες που σέρνονται σε βρωμερά κακόφημα σοκάκια, μπας και βγάλουν κάνα φράγκο εξυπηρετώντας τα αρρωστημένα γούστα των αναγκεμένων.
Κανείς σκεπτόμενος ή ιδεολόγος άνθρωπος δεν κατάφερε να αποκτήσει αρκετή εξουσία για να ακουστεί όταν φωνάζει ότι ο βασιλιάς είναι γυμνός.
Μα γιατί είναι γυμνός; Αφού βρίσκεται μέσα στο μουσείο του Λούβρου!
Έτσι απαντά ο κόσμος με μάτια που καθρεφτίζουν δολάρια όπως ο Σκρουτζ του Ντίσνεΐ.
Και μιας και αναφέρθηκε, γιατί η τέχνη βρίσκεται κλεισμένη στο κάθε Λούβρο και στα σαλόνια φτασμένων φλώρων;
Αν την τέχνη δεν την πιάσεις, δεν τη μασήσεις, δεν τη μουτζουρώσεις, πώς θα σου μιλήσει πίσω από ένα αλεξίσφαιρο τζάμι;
Πρέπει δηλαδή, όλοι μας, εάν θέλουμε να λεγόμαστε φιλότεχνοι, να βρούμε τρόπο να εκτιμήσουμε κάτι κοιτάζοντάς το.
Μόνο.
Μα είναι αδύνατον!
Εκτός και αν μάθουμε να προσποιούμαστε: «Καλέ το βλέμμα της Τζοκόντας με μαγνητίζει», «Μα πώς γίνεται να μη χαθείς στο μυστήριο πίσω από το μισοχαμογελαστό της στόμα;», «Με εξιτάρει η ιστορία πίσω από τη σχέση του Ντα βίντσι μαζί της».
Όπως κάνουν οι περισσότεροι δηλαδή.
Διερωτήθηκε κανείς από αυτούς όμως, πώς περιμένουν από τους εαυτούς τους και όλους τους άλλους, να εκτιμήσουν την αξία ενός έργου, κάποιου ζωγράφου, με τον ίδιο ακριβώς τρόπο;
Αν για μένα τα “Black and White” του Πόλοκ μιλάνε στην ψυχή μου, για σένα μπορεί να είναι απλά χλέπες από μαύρο μελάνι.
Αυτή η τρομακτική αντίθεση είναι και το στοιχείο που καθιστά την τέχνη οργανική όταν της προσδίδει μεταβλητότητα και δυναμική. Γιατί προσπαθούν να το αφαιρέσουν και δημιουργούνται στεγανά;
Η αγιοποίηση της τέχνης (το δόγμα, η άκρατη κουλτουρολαγνεία, οι χρυσοί πλειστηριασμοί) έχει δημιουργήσει και το σημερινό ιερατείο της κουλτούρας, που μαζί με τη μπίζνα που ανέφερα στην αρχή έφτασαν να ξεχειλώσουν κάθε εικαστική έννοια σε τέτοιο βαθμό, που να αυτοορίζεται ανάλογα με τα γούστα της εποχής.
Εάν σε χαστουκίσει ο Πικάσο και σου υπογράψει το μάγουλο θα σου πουλήσουν τη μούρη (θες δε θες, αφού είσαι πια «ιερό» κομμάτι της τέχνης) για μερικά εκατομμύρια δολάρια.
Και όλα αυτά χωρίς να υπάρχει πια πραγματικό αντίκρυσμα στην ίδια την ιστορία της Τέχνης, μιας και ο κύκλος της έκλεισε (αναφέρομαι περισσότερο στη ζωγραφική εδώ, αλλά η ίδια λογική ισχύει παντού).
Και ο κόσμος φυσικά το έχει πάρει χαμπάρι.
Αναλογιστείτε το εξής: το κίνημα των ντανταϊστών ήταν κίνημα αντι-τέχνης.
Οι εμπνευστές του ήθελαν να καταστρέψουν το φορμαλιστικό κόλλημα της εποχής και να απελευθερώσουν τη δημιουργία (ουσιαστικά ό,τι έγινε και στη μουσική με την free jazz και τους Ayler / Coltrane).
Οι Προραφαηλίτες είχαν εμπνευστεί ακριβώς το αντίθετο.
Να επαναφέρουν, όπως πίστευαν, την πραγματική τέχνη των Ιταλών ζωγράφων (λεπτομέρεια, χρώματα, πολύπλοκη σύνθεση) πριν την καταστρεπτική επιρροή του Ραφαήλ.
Ήταν δύο κινήματα που είχαν εκ διαμέτρου αντίθετους στόχους.
Οι ντανταϊστές αποσύνθεσαν τελείως την έννοια της καλλιτεχνίας, ενώ οι Προραφαηλίτες προσπάθησαν να την επαναφέρουν.
Ποιο το αποτέλεσμα;
Το κατουροκάνατο του Ντυσάν να κοστολογείται όσο οι νύμφες του Γουότερχάουζ. Απλά.
Τι σημαίνει αυτό; Ότι τέχνη όπως νοείται στα βιβλία, δεν υπάρχει.
Είναι κάτι τελείως αφαιρετικό, όπως ο χρόνος.
Για την τέχνη του Πόλοκ, τότε, είχαν γράψει ότι είναι ένα κακόγουστο αστείο.
Τώρα τι λένε οι περισπούδαστοι κριτικοί;
Παλιότερα θεωρούσαν τον Ραβέλ «pop» ή τον Στραβίνσκι αργότερα «χυδαίο», τώρα τους θεωρούν κλασικούς.
Αυτό το μπάχαλο λοιπόν, το οποίο ο ευαίσθητος κόσμος το έχει σιχαθεί εδώ και μερικές δεκαετίες, τώρα το έχει ονομάσει «έκφραση» ή «αποκούμπι».
Και πολύ καλά κάνει. Δεν μπορεί να το νοηματοδοτήσει αλλιώς, γιατί έχουν καταρριφθεί οι νόρμες.
Ποιος γιουχάρει πια τους σύγχρονους αιρετικούς της μουσικής; (ακούστε Cage, Penderecki, Crumb κλπ.)
Κανείς. Δεν έχει νόημα. Το αποδέχεται, γιατί το εκλαμβάνει αφιλτράριστα σαν προϊόν έκφρασης, σαν απωθημένο.
Όπως τελείωσε λοιπόν και η ιστορία της Τέχνης, ας τελειώσει η ιστορία της μπίζνας και του ιερατείου της τέχνης.
Να γίνει ελεύθερη και προσιτή, έτσι όπως την προόριζαν κάποτε κάποιοι τεχνίτες μέσα σε υπόγες.
Μέχρι τότε, ας ρίξουμε κάνα αβγουλάκι στην Τζοκόντα, μπας και χαμογελάσει κανονικά επιτέλους!