Το να σπανε ακτινες μετα τα πρωτα χιλιομετρα χρησης, ειναι απαραδεκτο, αν ο τροχος ειναι συμβατος με τον αναβατη και τη χρηση που προοριζεται.
Οποτε ειναι ευθυνη του καταστηματος να ενημερωσει τον πελατη για τα ανωτερω, και να τον εξοπλισει αναλογα (αναβαθμιζοντας το ποδηλατο, εφ'οσον φυσικα συμφωνει ο πελατης), πριν του πουλησει το οποιο ποδηλατο και τον στειλει στο καλο.
Η ταση θραυσης εφελκυσμου της ακτινας, ειναι τουλαχιστον τριπλασια απο την ταση που εχει η ακτινα οταν πλεχτει και ακτινολγηθει σε ενα τροχο.
Κι επισης, πολυ πριν φτασει κανεις την ταση θραυσης της ακτινας (ακτινολογωντας), θα ξεριζωθει το καψουλι απο τη ζαντα (η θα κοπει το ιδιο το καψουλι), η η ζαντα θα γινει οχταρι απο τις υπερβολικες τασεις των ακτινων.
Πραγμα που σημαινει οτι οταν σπαει μια ακτινα, δεν εχουμε υπερβει το οριο αντοχης της σε εφελκυσμο, αλλα κατι αλλο: Το οριο αντοχης της σε κοπωση.
Η αντοχη της ακτινας σε κοπωση, εξαρταται απο τα εξης:
1. Την ποιοτητα του υλικου της ακτινας.
Οι απλες ατσαλινες γαλβανισμενες ακτινες, εχουν μικροτερη αντοχη τοσο σε κοπωση οσο και σε ταση θραυσης εφελκυσμου, απο τις καλυτερες ανοξειδωτες ακτινες.
Φυσικα, υπαρχουν μεγααααλες διαφορες σε ποιοτητα και κατεργασια υλικου, απο εταιρια σε εταιρια.
2. Απο την ταση ακτινολογησης των ακτινων (ας μου επιτραπει ο ορος, δεν γνωριζω αν υπαρχει αλλος ορος στα Ελληνικα).
Η ταση ακτινολογησης πρεπει να ειναι αυτη που συνιστα ο κατασκευαστης της ζαντας, και οι τασεις των ακτινων πρεπει να ειναι οσο το δυνατον ιδιες μεταξυ τους, σε καθε πλευρα του τροχου. Αποδεκτες (ανεκτες) θεωρουνται αποκλισεις της ταξης μεχρι του 40% απο το ιδανικο (δεν συνιστωνται ομως), ενω "ιδανικες" θεωρουνται αποκλισεις του +/- 2-3%. Κι αυτο το "μαγικο" 2-3%, το πετυχαινει κανεις με τη χρηση τενσιομετρου. Χωρις, ειναι απο πολυ δυσκολο εως αδυνατον.
Η ταση ακτινολογησης (που συνιστα ο κατασκευαστης της ζαντας), ειναι τοσο μεγαλυτερη, οσο μεγαλυτερη ειναι η αντοχη της ζαντας.
3. Απο τον αριθμο των ακτινων.
Οσο μεγαλυτερος ο αριθμος των ακτινων, τοσο μεγαλυτερη η αντοχη των ακτινων σε κοπωση, και τοσο μεγαλυτερο βαρος μπορει να σηκωσει ο τροχος. Οποτε, αν το ζητουμενο ειναι η αντοχη, οι 36 ακτινες ειναι μονοδρομος.
4. Απο το βαρος του αναβατη/+αποσκευων.
Οσο περισσοτερο βαρος φερει ενας τροχος ποδηλατου, τοσο περισσοτερο καταπονουνται σε κοπωση οι ακτινες του.
5. Απο τα διανυομενα χιλιομετρα/περιστροφες του τροχου.
Καθε φορα που η ακτινα ερχεται στο κατωτατο σημειο περιστροφης του τροχου, αποφορτιζεται απο την ταση ακτινολογησης της κατα ενα μερος, λογω του βαρους που φερει ο τροχος. Μολις φυγει απο αυτο το σημειο, ακολουθωντας την περιστροφη του τροχου, παυει η επιδραση του βαρους πανω της, οποτε επανερχεται στην ταση ακτινολογησης της.
Αυτη ακριβως η μειωση/αυξηση τασης της ακτινας σε καθε περιστροφη του τροχου, ειναι που καταπονει την ακτινα σε κοπωση.
Γενικοτερα, (και πολυ περιληπτικα):
Ενας τροχος "καταρεει", οταν οι 4-5 ακτινες που βρισκονται στην κατωτατη θεση του τροχου (που ειναι αυτες οι οποιες φορτιζονται με το φερομενο βαρος), χανουν τελειως την ταση ακτινολογησης τους, εξ'αιτιας ακριβως του βαρους.
Οι τασεις ακτινολογησης των ακτινων κυμαινονται απο περιπου 800 Newton εως 1200-1300 Newton ανα ακτινα, αναλογα με την ανθεκτικοτητα της ζαντας.
Το βαρος κατω απο το οποιο καταρρεει ενας τροχος (το βαρος δηλαδη κατω απο το οποιο χανουν την ταση ακτινολογησης τους αυτες οι 4-5 κατωτατες ακτινες), ισουται περιπου με το αθροισμα της τασης αυτων των 4-5 ακτινων.
Ετσι, αν οι ακτινες ενος 36ακτινου τροχου εχουν η καθε μια ταση ακτινολογησης π.χ.1000 Newton, ο τροχος αυτος μπορει να σηκωσει μεχρι περιπου 400 κιλα. Τα 400 κιλα, ειναι αριθμος σιγουρα μεγαλυτερος απο το βαρος που σηκωνει ενας τροχος υπο κανονικες συνθηκες, αλλα οταν ο τροχος χτυπησει αποτομα ενα εμποδιο η πεσει σε μια λακουβα, τοτε οι δυναμεις ειναι πολυ μεγαλυτερες, κι αν το βαρος του αναβατη ειναι μεγαλο, δεν ειναι δυσκολο να φτασουν στιγμιαια οι δυναμεις σε νουμερα μεγαλυτερα απο αυτα που αντεχει ο τροχος.
Ευκολα συμπεραινει κανεις, οτι οσο πιο ανθεκτικη ειναι η ζαντα, με τοσο μεγαλυτερες τασεις μπορουν να ακτινολογηθουν οι ακτινες, κι επομενως τοσο μεγαλυτερο φορτιο μπορει να αντεξει ο τροχος.
Επισης, σε μια ανθεκτικη ζαντα, ενα φορτιο η ενα χτυπημα, διαμοιραζεται σε μεγαλυτερη περιοχη/μηκος της ζαντας, με αποτελεσμα μια ανθεκτικη ζαντα να διαμοιραζει τα φορτια σε περισσοτερες ακτινες. Και σε οσο περισσοτερες ακτινες μοιραζεται το φορτιο, τοσο ανθεκτικοτερος θα ειναι ο τροχος απο καθε αποψη( δηλ. και να μην καταρρευσει εκεινη τη στιγμη ο τροχος, αλλα και να αντεξουν οι ακτινες σε κοπωση σε βαθος χρονου).
Κι επειδη οι λεπτες η οι διπλης διατομης ακτινες(double butted) ειναι πιο ελαστικες απο τις παχυτερες μονης διατομης ακτινες, μπορουν να απορροφουν καλυτερα στιγμιαιες παραμορφωσεις της ζαντας απο κρουσεις/ φορτια, χωρις να χανουν την ταση ακτινολογησης τους εντελως, κι επομενως χωρις να κινδυνευουν να λασκαρουν (και να καταρρευσει ο τροχος ακτινικα η πλευρικα).
Ετσι, μια ανθεκτικη ζαντα σε συνδυασμο με πολλες ελαστικες(double butted) ακτινες, προσφερουν το μεγαλυτερο σε μηκος φορτιζομενο (κατωτατο) τμημα ζαντας, και την καλυτερη διανομη/κατανομη τασεων.
Στο δια ταυτα:
Χωρις ζαντα της προκοπης (και 36 ακτινες της προκοπης) προκοπη δεν υπαρχει, οταν προκειται για "ευτραφη" αναβατη.
Αν το κεντρο που φοραει ο νυν τροχος ειναι επιπεδου Shimano Deore και πανω, δεν συντρεχει λογος αλλαγης του. Γι αυτα τα κεντρα της Shimano, υπαρχουν τα παντα απο ανταλλακτικα (κωνοι, ελευθερα, αξονες, κλπ).
Αν ειναι ομως κατι ευτελες, δεν αξιζει να το κρατησει κανεις, επενδυοντας σε ακριβη και καλη ζαντα και ακτινες, για να την πατησει σε λιγο το κεντρο, και μετα αντε ξανα-μανα καινουριες ακτινες (με μηκος που να ταιριαζει στο καινουριο κεντρο) και πλεξιμο σε αλλο κεντρο.
Ακτινες ανοξειδωτες επωνυμες double butted (2.0-1.8-2.0). Ειτε DT Swiss, ειτε Sapim.
Κοστος 15-20 ευρω.
Καψουλια (nipples) καλο ειναι να αλλαχτουν με καινουρια, των δυο προαναφερθεντων εταιριων. Κι αυτο, γιατι ειναι σχετικα φθηνα (περιπου 2 ευρω ανα τροχο), ενω τα παλια δεν ειναι σιγουρο οτι ειναι σε καλη κατασταση.
Τα φτηνιαρικα, εχουν ατελειες κατασκευης, συνηθως εχουν πλεχτει χωρις λιπαντικο στα σπειρωματα τους, με αποτελεσμα μετα απο μια "σφιχτη" ακτινολογηση να εχουν "στραγγαλιστει".
Κατι που επισης συναντω πολυ συχνα, ειναι τα κατεστραμμενα/στρογγυλεμενα καψουλια απο χρηση χαμηλης ποιοτητας ακτινοκλειδου, σε συνδυασμο με ελειψη λιπαντικου σπειρωματων και υψηλη ταση ακτινολογησης. Οποτε, καλυτερα καινουρια καψουλια.
Πιο πανω προταθηκαν δυο μοντελλα ζαντων της Mavic.
Ειναι και τα δυο πολυ καλα. Ομως, νομιζω οτι η Α319 ειναι λιγο ανθεκτικοτερη απο την 719.
Η Α319, εχει μεγαλυτερο βαρος, περισσοτερες διαμηκεις ενισχυσεις, και παχυτερα τοιχωματα. Προοριζεται για πιο βαρεια χρηση.
Η 719, εχει (κατα τη Mavic) ανθεκτικοτερο κραμμα αλουμινιου, αλλα ειναι ελαφροτερη και χωρις τις χαρακτηριστικες διαμηκεις σωληνοειδεις ενισχυσεις. Νομιζω οτι ειναι το πιο "sport"/γρηγορο μοντελλο της εταιριας, χωρις αυτο να σημαινει οτι ειναι κακο.
Αν ομως κανεις εχει σαν κυρια προτεραιοτητα του την αντοχη, κι οχι το μειωμενο βαρος ζαντας, τοτε ολοι οι δρομοι οδηγουν στην Rigida Sputnik.
Δεν την εχω βρει στην Ελληνικη αγορα, αλλα βρισκεται σχετικα οικονομικα (παραδοξως) στα ιντερνετικα καταστηματα.
Ειναι βαρυτερη απο τις προαναφερθεισες της Mavic, αλλα δυσκολα θα βρει κανεις ανθεκτικοτερη ζαντα. Προτεινεται για βαρεις αναβατες και για extreme conditions.
Τα τελευταια χρονια, η ποιοτητα των υλικων (ακτινες, ζαντες, ιδιαιτερα οι ακτινες) εχει κανει αλματα σε σχεση με αντιστοιχα προϊοντα του παρελθοντος. Επειδη λοιπον η ποιοτητα των συγχρονων υλικων (οταν χρησιμοποιουνται καλα συγχρονα υλικα) εχει ανεβει, εχουν μεγαλωσει και τα περιθωρια σφαλματος εργασιας/εφαρμογης (βλεπε ακτινολογησης).
Οποτε υπο κανονικες συνθηκες (κανονικο βαρος αναβατη-σχετικα ηπιες συνθηκες χρησης), τα οποια λαθη κι ατελειες, βγαινουν πολυ αργοτερα στην επιφανεια, και μετα απο πολλα χιλιομετρα (ενω στην πραγματικοτητα τα ιδια υλικα θα μπορουσαν να αντεξουν περισσοτερο), "καλυπτοντας" την ανικανοτητα, αγνοια η και βιασυνη, των διαφορων μαστορων που "ξεπετανε".
Εκει ομως που δεν μπορει να κρυφτει τιποτε, ειναι οταν τα πραγματα κινουνται στα ορια, τοσο απο πλευρας υλικων, απο πλευρας εργασιας, αλλα και απο πλευρας χρησης.
Και παντως, η αλλαγη πιαταρισματος/ομπρελιασματος του τροχου η οποια εγινε στον τροχο του Μorgoth (κατα πως αναφερει), δηλαδη το να τραβηχτει ο τροχος πιο αριστερα απο οτι πρεπει, προκειμενου να μειωθουν οι τασεις στις ακτινες της δεξιας πλευρας του τροχου, δεν ειναι λυση, κι απο οτι φαινεται, δεν απεδωσε κιολας.
Εdit:
Γνωριζω καμποσους αρκετα "ευτραφεις" αναβατες, οι οποιοι χρησιμοποιουν 28αρηδες 36ακτινους τροχους, με ζαντες Mavic A319 και 719, αλλα και Araya RM, κι εχουν διανυσει δεκαδες χιλιαδες χιλιομετρων, με φορτια, σε καθε ειδους δρομους, και κανεις τους ποτε δεν ειχε μια σπασμενη ακτινα. To πολυ μια ακτινολογηση μετα το αρχικο πλεξιμο, πραγμα που ειναι αναμενομενο και λογικο, μετα τα πρωτα χιλιομετρα λειτουργιας σχεδον καθε τροχου.
Αυτο, φανταζομαι κατι λεει.
Σχετικές συζητήσεις